Археоботаник

Дараа нь ургамлын үр, жимс, модны үлдэгдэл, сийрс гэх мэт макро үлдэгдэл, ургамлын тоос, спор зэрэг бичил үлдэгдлээр нь ялгадаг. Органик үлдэгдлүүдийг стереомикроскопоор харж, тодорхойлж, тоолно. Тодорхойлохдоо харьцуулах цуглуулга болон бусад нийтлэл дэх тодорхойлолт, гэрэл зураг, гар зургуудыг үндэслэн хийнэ. Зарим тохиолдолд ургамлын тоосны дээжийг мөн химийн аргаар боловсруулах шаардлагатай болдог. Төрөл зүйлийг тодорхойлж, тоон хэмжээний хувьд бүртгэж авсан үр дүн нь тухайн дурсгалт газрын орчин тойронд ямар ургамал ургаж байсан, тариалсан эсвэл худалдаа наймаагаар дамжин очсон эсэхийг хэлж өгнө. Гэвч энд анхаарах ёстой хэд хэдэн хүчин зүйл бий. Жишээлбэл, ургамлын үлдэгдэл сайн муу харилцан адилгүй хадгалагдсан байх бөгөөд янз бүрийн хэмжээгээр үр гаргаж авдаг. Археоботаник нь цаг уурын түүхийг нарийвчлан судлахад ихээхэн хувь нэмэр оруулсан бөгөөд хүн-хүрээлэн буй орчин-тэдгээрийн харилцааг судлахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Хархорумаас малтаж гаргасан дээж материалд хийсэн археоботаникийн судалгаагаар хотын ойр орчимд хоног будаа, хар будаа, арвай, улаан буудайг магадгүй усалгаатай талбайд тариалж байсан бол бусад төрлийн үр тариа, түүний дотор цагаан будааг гаднаас импортоор оруулж ирдэг байсныг тогтоожээ. Тосны болон олсны ургамал, буурцагт ургамал гэх мэт бусад ургамлыг бас хот руу тээж авчирдаг байв. Гоньд, кориандер, цоохор майлз, манжин, гожи жимс, чинжүү зэрэг амтлагч, хүнсний ногоог түүж байсан, эсвэл тарьж ургуулсан, импортолсон эсэхийг тодорхой хэлэх боломжгүй боловч дээжин дотор макро үлдэгдлүүд нь байсан байна. Сибирийн хушны самар, зэрлэг гүзээлзгэний үрийг нутгийн гаралтай гэж үзэх нь мэдээж бол усан үзэм, инжир, нанжин чавга, бүйлс, чавга, интоор, тоор, амтат гуа, хушга зэргийг импортын бараа гэж тайлбарлаж болох юм.

Хар балгасанд бас анхны археоботаникийн судалгаа хийгдсэн бөгөөд шар будаа, улаан буудай, арвай байсныг нотолсон. Харин импортын ургамлын үлдэгдэл байсныг одоогоор хараахан тодорхойлж чадаагүй. Мөн эдгээр ургамлыг орон нутагт хэр хэмжээгээр тариалж байсныг яг таг хэлж чадахгүй байна.